(Jose’s speech)
” ‘Joselito, rugo, ot e nakaman rugu mandilu? -Magmalan malinis? Istung bukas marnat ya pamurin ing sinulud mung imalan e raka paluban, -Lalon mu man… Lawen mu, reng kaklasi mu e ra ka maibug lelen. E mo akakit darayu la ngan keka? Mayayabala la konsentrasiun keka…’
“E ku na atatandanan nung nanung subject mi kanita -grade 5 ku kanita -magpasku, at ing atatandanan ku Juebis kanita. Metung-metung kekami papagsalitan na ning mestra mi keng karapan na ning klasi nung nanu ing pangarap mi, nung bakit, ing kabilyan mi keng bye, at nung nanung gawan mi ban atupad mi iti. Pero iniang aku na ing talakad, Bayu ku pa mibuelu, ita na ing segana na ning mestra mi kanaku. Menamdaman ku, makanian man melaus ku murin aggiang daramdaman kung manigalgal ku laman.
” ‘aku pu i Joselito David, ulila naku keng tata, mangalkal ya mu pung basura i ima ku. Matas ku pu pangarap -buri ku pu potang dagul ku makapanalakad kung metung a foundation a babie libring pamagaral kareng anak a e mangatas akakuang grades….
” ‘Ot kalian yu ku? E yu ku kalian….
“dakal nala kasi reng foundation ngeni a reng mung dirinan dang scholarship deta mung anak a mangatas grades…. Kalupa ku pu -aliwa mu reng mangabiasa reng bisang magaral, e ware? Aggiang deng magkakasakit bie ampo reng magkasakit keng pamagaral magpursigi la mu rin pung mayari pamagaral.
” ‘Kalang-alang mababa na la pin grades kayi pagkaimutan mu la pang magaral aggiang daraptan da naman ing anggang aggiu ra?
” ‘Nanung akarapat tamu nung 76 mu o 81 mu ing aggiu ra at e ra ne aggiung itas pang baggia ing gradu ra? Lako ta la wari pagasa?
” ‘I ‘ma ku, kauli ku bale susopan keng mangalkal basura; nung marakal kami akuang kalakal, atin kung bakalan kabukasan; nung ali naman, ala.
” ‘Metung ku mu malan a pagaral. Kauli ku lukas ku ne ban ku neng sopan i ‘ma ku -E ke apipi uling e ya langi. Misan ya mu mapipipi ing pagaral kung ‘malan keng kilub na ning paruminggu. inia Mierkulis pamu aliwa ne kule at e ne masanting a bau ing ‘malan ku. Makanyan kung e makikialung meng oras na ning recess, e ku kasi bisang mipawas.
” ‘Matas ku pangarap keng bie, at palage ku ngening magpasku, ing akua kung regalu ‘ya pin ing ngeni ne mayari ing matas kung pangarap a ita. Uling ing amanuan nang ima ku a sulut o susi a edukasiun ban akua ke ing pangarap ku, mabating ne pauli na ning ala kung aliwang ‘malan a pagaral… Salamat pu….’
“Dara-daretsu ku keng luklukan ku at kinua ku ing gamit ku, at saka naku linual. E ya mipabulad i mestra ku -at deng kaklasi ku naman kabud la mu makalawe kanaku. Kabang palako ku maibug kung maspak a salu keng sobra na dagul ning maglipasag kung sukal a lub, Makanian man e ku mengaga. Maibug la munaman matdas deng mata ku keng dakal na ning luang makisabi kanakung panusignan kung takman kalayan, makanyan man e ku mengaga.
“Kauli ku kekami memiblas kung agad at pintalan ku ne i ‘ma ku keng pitatambakan basura….
” ‘Karanun mo?’ nganang ima. ‘Ala nakung lub,’ ngaku pero e ku sinabing ala nakung lub magaral. Bista man maibug kung mangakakak keng pamanagwanta ku keng panamdaman ku, makanyan man e ku mengaga. ‘Ninanu ka ‘nak?’ ngana uling apansinan na e ku bubulad -e mo kalupa dati agad ke mung kukuentu keya nung nu ya anti kagaling turu i mestra ku, at agad ku mung kukuentu keya ing pegaralan mi. Dapot uling e ku mekibat, e ne murin pasibayung mengutang i ‘ma ku. Angga iniang pangabengi e ya bubulad, bista man neng misasagana kami mata (sumangid ning pangilagan ku la), aggiang kapirasu mung pinandit akakit kung mangutang ya mata kanaku bista man e ya kikimut a asbuk. Dati kasi, kaibat ming mengan, dungutan ku na ing lisiun ku aggiang pundat-pundat ya mu ing paritan mi. Pero ketang benging ita maranun kung metudtud, E ku milingat bitasa, siguru uling alub ku namu e naku migising pangabukas.
“Ngening kaorasan, karungut dakayu, kasabi rakayu -ing adwan ku mu, keng pamagaral yu e kayu mangopya, e ya kailangan ing matas a gradung ibat keng kapamuratan -e kayu paisane kanita. Malinis at pursigidung pusu ing kaylangan yu ban kayung masensu keng bie, uling Iya a atyu keng banua, istung ikit nang malinis kayu pangatau e Ya mag-adduang isip a iyatyat ne ing gamat Na kekayu ban atin kayung kayabe keng pamaglakad yu keti king babo yatu. ita ing tandanan yu.
“Bala mu kapilan pamu iniang maliari kanaku ing kukwentu ku kekayung ini -Maranun kung metudtud pangabengi kanita, at alub ku namu e ne datang ing abak kabukasan. Dapot bista man nung e ketang benging ita e ku e menalangin, makanian man pangayabak migising ku keng mayasinta nang pamangatuk keng dalig mi ing metung a bisitang maranun pa keng manggagatas. kalislis ku keng tarpulinang pekapampan at pasbul mi uling ala nakeman taganang pasbul, sinagana ya keng panimanman ku i mestra ku at duruang ne ing makatuklip a malan ampong makakaun a sapatus, at ngana, ‘buri me pang atupad ing pangarap mo?’
“Manibat kanita megin ku neng literal a kadduang ima i mestra ku -i ma’am Catalina Tatag, inia naman tiki ke keng laggiu at pilidu na ing foundation a ini bilang pamangilala keya, pamipasalamat keya at bilang co-founder ku keng CATATAGAN Foundation.
“Magaral kayung tapat.”
“Salamat pu, at goodluck kekayu ngan… Bindisiunan Na kata sana parati ning Guinu, at ibie tamu ing maragul kapasalamatan keng apung Guinu….”
note
*ala nakung lub -ala nakung klasi
*ala nakung lub -ala nakung tula o gana