Para king kayaldawanan nang Gat Andres Bonifacio, yampang ke ing
poema a mipamansagan ” PAG-IBIG SA TINUBUANG LUPA “, a
pengangasan kung linikas king amanung Kapampangan..
Luid ya I Bonifacio, Ing KKK at ing katimawan…
LUGUD KING BALEN A TIBUAN
sa’nu’ng pakamal ing, makapaygit kaya?
king panga-dalise, at panga-dakilâ
a anti ning lugud, king sariling bangsa
sa’nu pang pakamal? ala na pin alâ
Lubus a kapurian, ing pane pagnasan
king balen, ning tau, a miki-dangalan
gumale, dalit at kudtang kawatasan
at ing pagmairing, ipasiag neng myuman
Alang maulaga, ing e na pigkalub
ning miki-pusung mal, king balen linukup
daya, at pibandian, belwan, pagal, danup
Ing bie akua namang, mangapatlud-patlud
Bakit? sa’nu iting, king dagul milalû
a pagkaluba’nang, kasuywan a buû
a migit king sintang, malilyaring tutû
at ing bie nang tagle, kaniti mibubû
Ah! iti, ing indung, baleng kekang tibuan
indu a ya kabud, tamung agisingan
aslag ning aldo na, tutung makagiyam
a minie pali king, mabilug katawan
Ing lugud king balen, keni ya misanib
at ding sablang bage, a mal kening isip
manibat king aldo, na ning pangabait
angga na’ing katawan, gabun ya magbalik
Karug a maluka’ing, king balen miwale
agiang ken mung diwa, sakdal na king lumbe
alang gaganakan at pagnasang tune
nun e ing beitan, kung balen akit ke
Kapagdusan para, kaniang kamatayan
nung para king balen, as ne king kaniaman
migit ya bayat king, bage pagmulalan
nung ing ipagkalub, kaya kapalsintan
Nung ing baleng iti, manganib yang binâ
at iti kailangan, ta yang ipamingwâ
ing anak, asawa, kapatad o indâ
king misan ng aus gulutan mong kusâ
Sulung, na pin, sulung! , itamung mabibie
Kaniting pag-asang, mipnu katiwase
ing apala mu man, mapait ngang pane
sulung! ban ing dustang, balen ibangun ye
Iko’ng kelagasnan, bunga at sampaga
ning impun na ning bieng, ume linanat na
ning sumbagal ampon, masapsap a dusa
maniagiwa ya rin, king balen malsinta
Pagkalub yang lubus, lugud a matimyas
Kabang ating daya, gisanan ngang matak
nung king pamamingwa, masintang yang ganap
ing bie, kalma iti, at gloriang masampat
Vhelle V. Garcia
Abu Dhabi, United Arab Emirates
November 27, 2013
(Madarama sa tulang ito ang mapusok na diwa
ng Ama ng Katipunan)
Aling pag-ibig pa ang hihigit kaya?
sa pagkadalisay at magkadakila
Gaya ng pag-ibig sa sariling lupa
Aling pag-ibig pa? Wala na nga, wala.
Pagpupuring lubos ang palaging hangad
Sa bayan ng taong may dangal na ingat,
Umawit, tumula, kumanta’t sumulat,
Kalakhan din niya’y isinisiwalat.
Walang mahalagang hindi inihandog
Ng may pusong mahal sa Bayang nagkupkop,
dugo, yaman, dunong, katiisa’t pagod,
Buhay ma’y abuting magkalagut-lagot.
Bakit? Alin ito na sakdal ng laki,
Na hinahandugan ng buong pagkasi,
Na sa lalong mahal nakapangyayari,
At ginugulan ng buhay na iwi?
Ay! Ito’y ang inang bayang tinubuan:
Siya’y ina’t tangi sa kinamulatan
Ng kawili-wiling liwanang ng araw
Na nagbigay-init sa buong katawan.
Kalakip din nito’y pag-ibig sa Bayan,
Ang lahat ng lalong sa gunita’y mahal,
Mula sa masaya’y gasong kasanggulan
Hanggang sa katawa’y mapasa-libingan.
Sa kaba ng abang mawalay sa bayan!
Gunita ma’y laging sakbibi ng lumbay,
Walang alaala’t inaasa-asam
Kundi ang makita’y lupang tinubuan.
Pati ng magdusa’y sampung kamatayan
Wari ay masarap kung dahil sa bayan
At lalong mahirap. Oh, himalang bagay!
Lalong pag-irog pa ang sa kanya’y alay.
Kung ang bayang ito’y masasa-panganib
At siya ay dapat na ipagtangkilik,
Ang anak, asawa, magulang, kapatid;
Isang tawag niya’y tatalidang pilit.
Hayo na nga, hayo, kayong nabubuhay
Sa pag-asang lubos ng kaginhawaan
At walang tinamo kundi kapaitan,
Hayo na’t ibangon ang naabang bayan!
Kayong nalagasan ng bunga’t bulaklak
Ng kaho’y ng buhay na nilanta’t sukat,
Ng bala-balaki’t makapal na hirap,
muling manariwa’t sa baya’y lumiyag.
Ipahandug-handog ang buong pag-ibig
At hanggang may dugo’y ubusing itigis;
kung sa pagtatanggol, buhay ay mapatid,
Ito’y kapalaran at tunay na langit!
ANDRES BONIFACIO