JoelPabustan Mallari
[AmanungSisuan] ing bili ning amanung Kapampangan
Tang Ernie, at karing sablang talabasa,
Mas marakal mas masaya ngana pin. mupin, ing tutung kutang at bili ning sitwasyun keni ing nung nu la dapat pakalugal deti. nung ati ka ken US matulid mung mas Inglis ya ing antindyan dang gamitan dng dakal. nung ati ka Japan, syempre Nihonggo, nung keti Pinas manayun at kagalang-galang mu nung mag-Ilokanu ka anjang balabaluktuk mu kng dane ning Ilokos, Bikolnon keng Bikol, Sugbuhanon keng Cebu, etc.. Nanupata keng Kapampangan mayap mung mangapampangan tamu. Kapilan ta pa mangapampangan nung e mu keng lugal da ring Kapampangan. E matulid sabyan na ati ka kasi Angeles o CSF anya managalug ka uli mong dakal nong daratang a dayo? Karin ya dapat lalung mipasyag ing salitang menan uling kareng lugal a reti ya mumunang mamate ing lengwahi – karing sentru, karing lungsud at aliwa karing sepung baryu-baryu na pakadikit na karing aliwa pang lugal na mangamanung dayu.
Metung pang mayap tutukan at pakibalwan tang Ernie ing nung makananu ya pu kalalam ing level ning pamangimut ban sagipan la deng mangamateng lengwahi ning bangsa. nu ya wari pu mumunang masasalawla? ken bang iskwela? ken bang lwal anti keng palengke o karing miyaliwang pasyalan? ken bang mass media o nanu kaya? ing tutu dapat ya pung magumpisa kng bale, karing pengari at aliwa pang katubale. dakal a kikimut para mo kanu isalba ya ing sisingap a amanu pero kng mismung pamibalebale da ring keraklan keti ya magumpisang masasalawla. At iti deliberate o sarya pa ing pamagpalit, uling dakal ing tagalugan do reng anak ra o inglisan do reti… Anak ne ning meyor, anak yang poeta, anak yang talaturu, anak yang Kapampangan pero metung yang second class a tagalug o inglisera. anya nung mismung deng advocate e re pu agawa keng sarili da ing bage amanwan tang pamanyagip, ing eganaganang pigagawan at pagpakapagalan da ring dakal mabaliwala mu – bage atning mamyalungan tamu mu pu o magpakapagal keng alang nanu. superficial mung pangimut iti. Anya karing dane da ring pulitiku, metung yang bage pang-press release mu iting masasabi. anya nung masanting marakal o ali, siguru e baling metung o adwa mung lengwahi ing kekatamung balung gamitan basta magagamit la reti karing lugal – ati lu keng dapat dang lugal.
Keta mu San Fernando pilan nang banwa ing milabas, anyang panimunan nang konsehal Jimmy Lazatin ing pamagintegrate na mo ning Kapampangan karing pagaralan da ring anak pero mangga na ngeni e pa mikadwanan matibe a takbang iti. dakal a kulang, alimbawa libru, at dakal pang materyalis. Ing mung MLE ning DepEd, metung ya mu iti karing tsa-tidwa singkung memo a papalwal na balang bulan. alang tutuk alang malino a takbang na dapat gawan. deng dakal a aguman, at organisasyun, konsehu at katatagan lalto la ngan mangayna bili uling ing lalto mung malino a agagawa ra deti ing pagmasusyan ya mu ing metung a alimbawa da ring mitatalagang aldo. ing irony keti, makananu meng pagmasusyan ing bage mamate, anya mas mayap nung sagipan ya pa. e mu ing Aldo ning Amanung Siswan ing pagsaryan, o ing Pampanga Day ing dapat tutukan, ing aldoldong pamakipaglaban ing dapat at marapal a arapan. At mayap lang tutukan deng pamagmalasakit karing marangle dng laban. uling nung ing prublema keng pamilya ya magumpisa karing ya dapat maumpisa. nung deng katuking dapat tutukan ing media at deng iskwela ilang dapat luban deti, nung kelangan ing kasawpan ning gubyernu daretsu kareti. at kng palage ku pu dapat abe-abe at ala nang manaya pang tumpikan pa pago ban galo. e mu deng pipilan deng gagalo at deng dakal naman manaya na lang paindalanan at deng aliwa naman mas una de pa ing pamamuna karing kakulangan da ring pipilan mung tutung kikimut keng laban.
dakal ya pu adle ing amanu, e mu kabud poesya, e mu pulosa, e mu ing mangayumung komposisyun da ring ditak nang talasulat keng kapampangan. e mu dng batas at direktibang manibat keng gubyernu ing dapat sandalan at panayan. dapat itamu ngan galo ta ngan, magsalita tamu ngan, mangamanu tamu ngan keng kapampangan ban deti deng kekatamu pung isulat katatawliyan. iti ing pekasimpling paralan kesa kng pakaragul me ing kimutan nung nu keng simpling programa man e ya kayakitan simpling pamangapampangan. marakal no pung masyadu deng aguman (Agtaka, Aguman, aslag, ArtiStarita, Batiauan, Akademya etc), at deng manungkulan karing balang kimutan (karakal pung lawreado, kayabe ya pa pu ing Ari at Prinsipi ning PK), ing implementasyun at kasiryusan mu pu ing kukulang. Ing gubyernung panglalawigan maragul ya pu pakibatan keng kimutan a iti, at ing DepEd uling e mu deng mangatwang aguman a sisingap a miyembru anti ing AGTAKA at Aguman Buklud, o deng resource centers anti ing CKS deng pane namung mayayakit a kikimut dapat deng dakal a sasabing magmasabal. ing Sangguniang Panlalawigan atin yang komiti parikil karing makanining bage, maging deng kareng lokal a level (munisipal at barangay) oneng tutu mu yata taganang alang will ban matutuk ing prublemang iti.
e ku pu bisang manwala na potang makanining mipapagmananu ta keng internet asna katamung kalablab a api, o kaya potang kukulayit ta karing miyaliwang kampanya asna katamung kapali, o kaya potang migagale o papalatak ta karing pulosa babaya ta dila kaybat pota mo waring miraras ta keng tutung laban dakal la ring e makasabi at kabud na mamatda api kabang e la pa man mililintikan ditak mang anggi.
Mayap pung pinandit!
-jpm